Lakkaddaa Jumooma ilaali


[[Kemistirii|Keemistirii]] keessatti '''Cuqoomini walgitiinsaa ykn Jumoomni''' ( N ) lakkoofsa walgitiinsaa  bulbulamaa bulbula liitira tokko keessatti argamanii ibsa

<math> { lakk. walgitiinsaa. Bulbulamaa\over qabee bulbulichaa liit}</math>

== Hiika ==
Jumoomni kan ibsamu baay'ina giraama yookiin [[moolii]] walgitiinsa [[Bulbula|bulbulamaa]] [[bulbula]] liitira tokko keessatti argamudha Yuunitiin SI Jumoomaa liitira tokkoof walgitiinsa (Eq/L) dha.<math chem="" display="block">N = \frac{m_{\rm sol}}{EW_{\rm sol} \times V_{\rm soln}} </math>bakka N Jumoomni, m sol hanga [[Hanga|bulbulamaa]] giraama, EW sol ulfaatina walgitiinsaa bulbulamaa, V soln immoo qabee [[Qabee|bulbulaa]] guutuu liitira.

== Fayyadama ==
Gosoonni walnyaatinsa keemikaalaa beekamoo sadii kan jumoomni akka safartuu gosoota walnyaatinsaa furmaata keessatti itti fayyadamnu jiru:

* Keemistirii asiidii-beezii keessatti, normaalitiin qindoomina ayoonota haayidirooniyeemii (H <sub>3</sub> O <sup>+</sup> ) yookiin ayoonota haayidirooksaayidii (OH <sup>−</sup> ) furmaata keessatti ibsuuf fayyadama. As,  gatii [[Lakkoofsa Intiijarii|lakkoofsa]] intigeerii. Tokkoon tokkoon bulbulamaa yeroo bulbulamu gosa walnyaatinsaa tokkoo fi isaa ol walqixa ta’e uumuu danda’a.
* Walnyaatinsa reedoksii keessatti, qabxiin walqixxummaa lakkoofsa [[Elektiroonii|elektiroonota]] oksaayidii ykn hir’isuun fudhachuu ykn arjoomuu danda’u ibsa. As,  gatii firaakshinii (lakkoofsa guutuu hin taane) qabaachuu danda’a.
* Walnyaatinsa rooba keessatti, factor walqixxummaa baay’ina ayoonota walnyaatinsa kenname keessatti roobu safara. As,  gatii lakkoofsa guutuuti.

Normaalitiin asiidii-beezii titraashiniif fayyadamuun ni danda’ama. Fakkeenyaaf, asiidiin salfiyuurikii (H <sub>2</sub> SO <sub>4</sub> ) [[Asiidii|asiidii daayipirootikii]] dha. Erga 0.5 qofa ta'ee&nbsp;1 niwutraalaayiz gochuuf mol H <sub>2</sub> SO <sub>4</sub> barbaachisa&nbsp;mol OH <sup>−</sup>, factor walqixxummaa: 1.1.

: ''f'' <sub>eq</sub> (H <sub>2</sub> SO <sub>4</sub> ) = 0.5 ta’a

Yoo cunqooma bulbula asiidii salfiyuurikii ''c'' (H <sub>2</sub> SO <sub>4</sub> ) = 1 ta’e&nbsp;mol/L, sana booda jumoomni isaa 2 dha&nbsp;N. Furmaata "2 jumoo" jedhamus ni danda'ama.

Haaluma walfakkaatuun, bulbulama ''c'' (H <sub>3</sub> PO <sub>4</sub> ) = 1 qabuuf&nbsp;mol/L yoo ta’e, asiidiin fosfooriik atoomota H asiidii 3 waan of keessaa qabuuf normality 3 N dha.
[[Category:Kemistirii]]